vrijdag 2 september 2016

Vrede in Colombia - 'We zijn blij'

Oorlog en terreur zijn aan de orde van de dag. We horen nauwelijks anders. Diverse aanslagen: Nice, verschillende kleinere aanslagen in Duitsland, dreiging van aanslagen elders tot aan een coup in Turkije. Dat laatste met Soeharto-achtige gevolgen van oppakken van duizenden mensen, waar de zitten gebleven president Erdogan geen vertrouwen in heeft. Verder een Turkse aanscherping van de betrokkenheid bij strijd tegen de Koerden, de enigen die een dagelijkse tegen IS gerichte strijd in Irak en Syrië, behalve natuurlijk de Irakezen en Syrische groepen. Niet mals allemaal en heel lastig om een visie op te ontwikkelen. Wat is het beste om te doen?
Juist nu en tegen deze achtergrond is het een verademing ook een vredesgeluid naar voren te kunnen halen: Na 52 jaar gewapende strijd in Colombia is de vrede gesloten tussen regeringsleger en de FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia: Revolutionaire  Strijdkrachten van Colombia). De strijd kostte 220.000 doden en 6 miljoen ontheemden. Een moeizaam vredesproces heeft er in Havana toe geleid dat aan de strijd een eind lijkt te zijn gekomen. FARC-delegatielid van Nederlandse afkomst, Tanja Niemeijer. laat weten: 'we zijn blij'.

Positieve reacties
Er moet nog een heleboel gebeuren, voordat deze vrede handen en voeten krijgt in de dagelijkse verhoudingen in Colombia. De vraag is hoe die er verder dan uit zal zien. De FARC zal de wapens neerleggen, maar wel een marxistische benadering van zaken houden. De regering zal blijven bestaan uit groeperingen die een zeer uiteenlopende koers varen en waar groeperingen als Oxygenio, de groene partij van Ingrid Bétancourt geen directe invloed uitoefenen. Er zullen zeker niet direct verkiezingen plaats vinden. Eerst een proces van acceptatie van de akkoorden van Havana.
Uit kringen van de FARC zijn de duidelijkste positieve geluiden te horen. Dit lijkt opmerkelijk, omdat de geluiden tegen de heersende verhoudingen daar natuurlijk het sterkst waren. Naast de vreugdekreten van Tanja Nijmeijer kunnen we uit de mond van delegatieleider Ivan Marquez optekenen: 'De FARC en de regering hebben de mooiste van alle slagen geleverd, de vrede van Colombia. Dit is onze mooiste overwinning'. Delegatielid Rodrigo Granda zegt 'er is geen ruimte voor overwinnaars of verliezers, als je de vrede bewerkstelligt via onderhandelingen - Colombia wint, de dood verliest'. President Santos voegt eveneens positieve geluiden toe aan het koor van eerste reacties. Hij zegt 'het begin van het einde van lijden, pijn en de tragedie van oorlog is hier aan de orde. De overeenkomst opent de deur naar een meer inclusieve samenleving'.

Gronden voor aarzeling
Wat zijn de in het oog springende punten uit het akkoord?
- Aandacht voor de fundamentele rechten van de meest kwetsbare groepen.
- Aandacht voor hen die meest aangeraakt zijn door het gewapende karakter van het conflict.
- Inrichting van een vredesrechtbank waar alle misdaden worden besproken worden en bekentenissen worden afgelegd met maatschappelijke straffen als consequentie..Enkel cel-straffen, wanneer er gelogen wordt.
Het eerste punt behelst vooral een essentieel item waar de FARC steeds voor gestreden heeft. Toedeling van het land aan de boeren. 52 % van de landbouwgrond is in bezit van 1,5 % van de bevolking. Teruggave van bezittingen aan de 6 miljoen ontheemden. Verder de mogelijkheid aan individuele boeren om  niet enkel van de drugsproductie te hoeven leven evenals aanpak van de handel erin door de FARC.
Het derde punt betreft vooral de aanpak van de diverse extreem-rechtse para-militaire groepen. 31.000 mensen waren betrokken in deze doodseskaders. Verder de aanvechtbare en met geweld verbonden handelingen van de FARC en de regeringstroepen.

Gecompliceerde maatschappelijke verhoudingen
De aarzelende tot aan ronduit negatieve geluiden zijn te horen ten aanzien van de inrichting van de vredesrechtbank. Meer principieel stelt het Human Rights Watch in Colombia zich op. In hun visie moet er duidelijk gestraft worden. Alvaro Uribe, de vorige president en mentor van de huidige, Santos, redeneert vanuit de kritiek die er altijd op de FARC was: ze maakten vele burgerslachtoffers, persten lokale gemeenschappen af, pleegden vele aanslagen, ontvoerden kopstukken uit de samenleving, drugshandel had een centrale plaats, in verband met hun financiën. Uribe zal naar verwacht wordt vooraan staan in de NEE-beweging bij het volksplebisciet op 2 oktober. Hij vindt de FARC narco-terroristen. Eveneens in deze kringen zal weinig animo bestaan voor de radicale landhervormingen die aan de orde zullen komen.
In FARC-kringen zijn daarentegen ook wel minstens als aarzelend te benoemen geluiden te horen hier en daar. Vooral in die afdelingen die sterk te maken hadden met extreem-rechtse para-militaire groepen of zich bedrogen voelden door eerdere schijnoperaties ter verbetering van de situatie in het land. Er is tenslotte zelfs nog een andere linkse bevrijdingsbeweging, de ELN, die aan het proces
niet wenst deel te nemen.
Toch is de algemene verwachting dat gaandeweg de verhoudingen in Colombia tot het normale zullen terug keren. Ook zonder inmenging van VS en CIA die op een bepaald moment zelfs zeven vliegvelden wensten aan te leggen om de beruchte War on Drugs van Bush gestalte te geven.                                                                                                  
Han Dijk.