Op 1 november vorig jaar kreeg ik de sleutel van mijn nieuwe, permanente woning in Deventer. In het Noordenbergkwartier, een wijk die onderdeel uitmaakt van het centrum van deze stad. In een prettig, gerenoveerd huis. Ik woonde al eerder part-time in een appartement aan de rand van deze buurt. Nu er midden in. In februari 2015 verscheen een boek met intrigerende informatie over de felle strijd die hier tweede helft zeventiger jaren en begin tachtiger jaren van de vorige eeuw gewoed heeft om de weliswaar verkrotte wijk te behouden. Een wijk waarvan in een tv-programma te horen valt dat de keuze voor Deventer en zijn brug om de film 'A bridge too far' op te nemen in zomer/herfst 1976: 'Ook het Noordenbergkwartier is een unieke plaats. Deze vervallen wijk geeft dertig jaar na de oorlog nog het aanzicht alsof er net gisteren een tankslag heeft gewoed.' Het boek heet 'Handel dapper'. Een term die verwijst naar wat de bevolking deed en naar de aanduiding op de zijkant van de toren van de Grote Kerk die naar de buurt gekeerd is - 'Fortis Age'. Er werd door de oorspronkelijke bevolking samen met geïnteresseerde buitenstaanders, zoals de kabelomroep Deventer en jonge architecten, dapper gehandeld.
Met bewondering en sterk geboeid las ik dit boek. Was die strijd er niet dan had ik hier waarschijnlijk niet gewoond. Men wilde de zaak compleet afbreken en er heel wat anders van maken. Een nieuw politiebureau en andere instellingen zouden bijvoorbeeld aan het centrale Muggeplein worden neergezet. Het politiebureau is er gekomen en is inmiddels al weer enkele jaren geleden afgebroken en verplaatst naar elders in de stad. Een verspilling van geld was dat. Weliswaar werd een deel afgebroken, omdat de verkrotting soms heel erg was. De buurt kreeg het echter voor elkaar dat men een groot deel van de oorspronkelijke bebouwing ging renoveren. De straten hebben dezelfde wonderlijke bochten behouden. Evenzo gebeurde dat met de vaak heel mooie huizen van zeer uiteenlopende aard. Daarnaast is een deel van passende nieuwbouw voorzien met huizen die betaalbaar zouden zijn. Dat was een van de eisen. Inmiddels heeft de woningbouwcorporatie Rentree volgens het neoliberale denken van tegenwoordig verschillende huizen verkocht, nadat oorspronkelijke bewoners eruit waren. Verhuisd of overleden.
Kerkelijke betrokkenheid
Als een van de betrokkenen van buitenaf valt in het boek hier en daar te lezen dat de sociaal bewogen dominee Buning daartoe behoorde en dat er maatschappijkritische kerkdiensten werden georganiseerd met medewerking van de Kabelomroep Deventer. Veel meer stond er niet. Maar mij interesseerde die dimensie van het actiegebeuren speciaal. Ik ben emerituspredikant. In Amsterdam werkte ik tevens als coördinator van het kerk&buurtwerk STIMULANS. Geïnteresseerd dus in wat met de buurt aan de hand is en op welke manieren kerken kunnen werken in een gewone buurt tussen en samen met de gewone mensen van allerlei slag die er wonen. Dankzij onderzoek in het gemeentearchief een paar straten verderop heb ik achterhaald wat er meer te zeggen valt over de kerkelijke betrokkenheid toen.
In buurtkrant 'de Noordenberger' valt te lezen dat vanuit de NH Kerk ds. Buning is toegevoegd aan het net (in winter 1976) opgerichte actiecomité. Kerk en dominee kozen de zijde van het comité 'vanwege de bewogenheid met het onrecht dat de bewoners zowel als de stad is aangedaan', zo valt te lezen. In de Deventer Kerkbode van 18 januari 1976 vinden we:
'Wonen dient vooraf te gaan aan bouwen. Het dient het bouwplan te bepalen.In plaats van een majestueus Babylon dient de stad de ongeborgenheid op te heffen. Projecten van stadsontwikkeling mogen niet enkel rationalistisch zijn en wonen in de weg staan. Door dit te zeggen protesteren wij tegen projectmaatschappijen en particuliere profiteurs die wel zo te werk gaan. Essentieel: de stad kan niet van blijvende aard zijn, als niet het handelen van mensen in de stad kwaliteit heeft. In de stad van morgen mogen mensen tot hun recht komen.'
Met deze gedachten ging het kerkelijke werkteam Binnenstad het gesprek aan met het comité Noordenbergkwartier. Dominee Buning memoreert in het verslag van dit gesprek in de Kerkbode met vreugde de gevonden overeenstemming op basis van 'wonen boven bouwen'. Staande de vergadering ging het werkteam in op het verzoek van het comité om actief mee te gaan doen. 'Omdat we van mening zijn dat de kerk niet terzijde kan blijven, als het gaat om de belangen en interessen van mensen in de binnenstad', zo schrijft Buning.
Maatschappijkritische kerkdiensten
Over hoe de kerk actief meedeed valt niet veel te vinden. Misschien vooral actief meedenken in het comité. Activiteiten van geheel eigen aard zijn terug te vinden in wat in het boek 'maatschappijkritische kerkdiensten' wordt genoemd. In de 'Noordenberger' valt onder de term 'themadiensten' te lezen waar die diensten na Pasen 1976 over gaan: Binnenstad Deventer bewoonbaar (over het Noordenbergkwartier en samen met de Kabelomroep Deventer); Werk en bedrijvigheid in de stad (industriepastoraat); Herbergzaamheid in de stad (Doopsgezinde inbreng); Speelruimte voor kinderen in de stad; De kwaliteit die mensen zelf willen inbrengen in de stad; een en ander feestelijk afgesloten met een zingende stoet van mensen door de stad heen (Lutherse bijdrage). Buning geeft in de Kerkbode aan dat de vragen van kerk-zijn in de stad een nadenken vanuit een andere aanpak van het theologische begrippenapparaat noodzakelijk maken.
Interessant zou zijn om mensen die deze diensten meemaakten te horen over hoe ze het vonden. Ook wat er in die diensten nu precies gebeurde wat ze anders maakten. In de evaluatie in de Kerkbode en in kerkenraadsnotulen van die tijd valt wel te lezen dat de vormgeving anders was dan gewoonlijk. Dit gaf de doorsnee kerkgangers kennelijk soms een wat vreemd gevoel. Mensen die verder in de stad leefden en betrokken waren bij dit type thema's voelden zich wel op hun plaats. Hoe de Kabelomroep Deventer meedeed, zou ik graag achterhalen. Deze omroep was op allerlei manieren betrokken bij de communicatie over de acties in de stad. Ds. Buning loofde in de Kerkbode hun bijdrage.
Graag woon ik in Deventer, maar zeker ook in deze buurt. Verschillende oorspronkelijke bewoners die de acties mee vorm gegeven hebben, zullen er niet meer wonen danwel niet meer leven. Daarvoor is het ook al weer een tijd geleden. Toch is de buurtbetrokkenheid van huidige bewoners ook diegenen die er sindsdien bij kwamen nog steeds best groot. Het is een buurt met karakter. Net draait de overbuurvrouw terugkomend van het boodschappen doen zich nog even extra om en zwaait me een goede dag toe.
Han Dijk.
'Handel Dapper' is nog te verkrijgen in de buurt en vast ook wel via uitgeverij Oostenwind, Amsterdam. Het ISBN-nummer is: 978-94-91481-06-2
De landelijk bekende journalisten Nico Haasbroek, Ton van Dijk, Han van der Horst en Jutta Chorus hebben uitstekend materiaal afgeleverd. Door hun bijdragen is het net, alsof het allemaal nog maar net gebeurd is. Zo levendig is het geschreven. Jutta Chorus heeft de acties in deze buurt en de verhoudingen tot andere instellingen beschreven in vergelijking met acties elders in het land. Onder anderen in Groningen rond de aardbevingskwestie.
maandag 11 november 2019
dinsdag 24 september 2019
Redding van de Britse democratie.
Zoals het soms gaat: je zet de tv aan en je valt midden in iets wat nogal wat betekenis heeft. Vanmorgen (dinsdag 24 september) viel ik midden in de verklaring van Lady Hale, voorzitter van de Britse Hoge Raad. In ongelofelijk scherpe en voor geen misverstand vatbare woorden spreekt ze over een door deze Raad unaniem genomen beslissing: Minister-president Boris Johnson is illegaal bezig (geweest) met zijn naar huis sturen van het Britse parlement. Ook de benadrukking dat het hier een juridische en geen politieke uitspraak betreft mbt. al of juist niet Brexit. De speaker van de House of Commons - meneer 'Order' - verwelkomt dit besluit en roept de parlementsleden terug voor morgenochtend 11.30u. Britse tijd. Bij Jinek, later in de week, vertelde mr. Order dat zijn kat zo genoemd is. Dus als hij 'Order' roept in het parlement, roept hij in feite zijn kat. Wel grappig.
Reacties
Een heel aantal reacties verzamelde de BBC. Van mensen uit de oppositie (Labour, Liberal Democrats en SNP met name), journalisten, juridische deskundigen en mensen op straat. Niet dus nog van Boris Johnson die in New York is voor de VN en zelfs niet van andere conservatieven die zich voorlopig stil willen houden naar het lijkt. Rond zes uur was hij even te zien met Donald Trump aan zijn zijde en zei hij niet meer dan dat hij de enige was die Brexit erdoorheen zou kunnen krijgen. Alsof hij niet wist wat er thuis aan het gebeuren was. De reacties van anderen gaan in de richting van 'Johnson moet nu aftreden' tot 'dit is een dag van de democratie'. Ook discussie over de vraag naar wanneer algemene verkiezingen nodig zijn of juist eerst een nieuw Referendum.
Even later belde ik mijn zus om haar ofwel te vertellen wat net helder geworden was ofwel met haar onze reactie op het gebeuren te delen. Ze had het nog niet gehoord of gezien en ik vertelde geroerd wat net uitgesproken was. Met een traan in mijn stem vertelde ik wat een Schotse vrouw (SNP-ster volgens mij) heftig uit sprak: 'Dit is de dag van de democratie'. Ja, in de Britse situatie moet dat wel zo aangevoeld zijn door velen. Want er is gelukkig een hogere instantie die kan zeggen dat er iets fundamenteel constitutioneel mis ging, toen Johnson het parlement stop zette. Iets wat gehoopt mag worden dat zoiets ook in de VS mogelijk is in verband met de asociale politiek van de Trompetter. Zeker, nu uitgerekend nu daar een impeachment aan de orde wordt gesteld. Maar dat is een ander verhaal.
Labour
Labour was nog bezig met hun congres in Brighton. Bij een tweede 'per ongeluk' - inschakeling van de tv aan het eind van de middag werd de toespraak van Jeremy Corbyn live uitgezonden. Een verkiezingstoespraak in feite. Maar mij sterk aansprekend, omdat hij even op een rij alles zette wat decennia neoliberaal beleid van bezuinigingen voor kwetsbaren en kwetsbare sectoren al kapot gemaakt hebben. Behalve natuurlijk voor de rijken. Nadrukkelijk ook aandacht voor de militaire aanpak van problemen vooral in het MiddenOosten die enkel terrorisme vergroot hebben. Daartegenover stelde hij van alles wat Labour in de regering allemaal zou terugdraaien of werkelijk zou aanpakken, zoals de strijd ivm. de klimaatverandering en geen militaire aanpak meer van internationale problemen. Een verhaal dat vroegere Labourleider Blair niet zou hebben gehouden of ook mensen als Dijsselbloem niet die EU-landen als Griekenland de geldstrop mee hebben omgehangen. Hij was net in DWDD. Heb niet verder gekeken.Wat mij betreft is Labour dus weer op een goede toer. Belangrijk in zijn verhaal was tevens het vertrouwen in de mensen. Die zouden duidelijk maken hoe het verder moet.
Door dit soort zaken en dus niet enkel de Brexit-kwestie in samenhang aan de orde te stellen wordt ook voor mij democratie weer een inhoudelijke en niet enkel een formele aangelegenheid. Daarom ook kan ik vandaag de rilling krijgen, als gezegd wordt 'dit is de dag van de democratie'. Geweldig de scherpe en vooral unanieme uitspraak van het Hof. Democratie is heersen door en voor het volk. En dat overigens wel door juist die samenhangen tussen de zaken aan de orde te stellen en niet een one issue-politiek voor te stellen die enkel en op een volstrekt verkeerde manier ingaat op de angsten van mensen. Geen racisme en fascisme op dit vlak dus.
De Britse wereld
Zo was er nogal wat dat mij sterk aansprak vandaag. Het bleek me maar weer eens dat ik Engeland, Schotland en de andere delen van dit Verenigd Koninkrijk en mensen die daar leven lief heb. Ik zie voor me al die mensen die ik in de loop der jaren dat ik daar graag was heb leren kennen. Ik probeer me voor te stellen wat ze mee maken. Hoe ze deze dagen beleven. Wat dit voor hun opvattingen over Brexit betekent. Maar ook dat er meer aan de orde is dan Brexit, zoals Corbyn scherp duidelijk maakte.
Ondertussen enkele dagen later: Toch doen de Britse regering en Boris Johnson voorop alsof het enkel over Brexit gaat. Ze schelden daarbij de oppositie uit en hebben nog nooit een woord verloren aan enige verontschuldiging tav. de uitspraken van het Hof over illegitimiteit van het opschorten van het parlement. Een wonderlijke tijd daar. Hoe zal dat allemaal aflopen?
Han Dijk
Over de uitslag van het Brexit-referendum indertijd heb ik een blog geschreven op 29 juni 2016. Is misschien aardig om naast deze blog te leggen.
Reacties
Een heel aantal reacties verzamelde de BBC. Van mensen uit de oppositie (Labour, Liberal Democrats en SNP met name), journalisten, juridische deskundigen en mensen op straat. Niet dus nog van Boris Johnson die in New York is voor de VN en zelfs niet van andere conservatieven die zich voorlopig stil willen houden naar het lijkt. Rond zes uur was hij even te zien met Donald Trump aan zijn zijde en zei hij niet meer dan dat hij de enige was die Brexit erdoorheen zou kunnen krijgen. Alsof hij niet wist wat er thuis aan het gebeuren was. De reacties van anderen gaan in de richting van 'Johnson moet nu aftreden' tot 'dit is een dag van de democratie'. Ook discussie over de vraag naar wanneer algemene verkiezingen nodig zijn of juist eerst een nieuw Referendum.
Even later belde ik mijn zus om haar ofwel te vertellen wat net helder geworden was ofwel met haar onze reactie op het gebeuren te delen. Ze had het nog niet gehoord of gezien en ik vertelde geroerd wat net uitgesproken was. Met een traan in mijn stem vertelde ik wat een Schotse vrouw (SNP-ster volgens mij) heftig uit sprak: 'Dit is de dag van de democratie'. Ja, in de Britse situatie moet dat wel zo aangevoeld zijn door velen. Want er is gelukkig een hogere instantie die kan zeggen dat er iets fundamenteel constitutioneel mis ging, toen Johnson het parlement stop zette. Iets wat gehoopt mag worden dat zoiets ook in de VS mogelijk is in verband met de asociale politiek van de Trompetter. Zeker, nu uitgerekend nu daar een impeachment aan de orde wordt gesteld. Maar dat is een ander verhaal.
Labour
Labour was nog bezig met hun congres in Brighton. Bij een tweede 'per ongeluk' - inschakeling van de tv aan het eind van de middag werd de toespraak van Jeremy Corbyn live uitgezonden. Een verkiezingstoespraak in feite. Maar mij sterk aansprekend, omdat hij even op een rij alles zette wat decennia neoliberaal beleid van bezuinigingen voor kwetsbaren en kwetsbare sectoren al kapot gemaakt hebben. Behalve natuurlijk voor de rijken. Nadrukkelijk ook aandacht voor de militaire aanpak van problemen vooral in het MiddenOosten die enkel terrorisme vergroot hebben. Daartegenover stelde hij van alles wat Labour in de regering allemaal zou terugdraaien of werkelijk zou aanpakken, zoals de strijd ivm. de klimaatverandering en geen militaire aanpak meer van internationale problemen. Een verhaal dat vroegere Labourleider Blair niet zou hebben gehouden of ook mensen als Dijsselbloem niet die EU-landen als Griekenland de geldstrop mee hebben omgehangen. Hij was net in DWDD. Heb niet verder gekeken.Wat mij betreft is Labour dus weer op een goede toer. Belangrijk in zijn verhaal was tevens het vertrouwen in de mensen. Die zouden duidelijk maken hoe het verder moet.
Door dit soort zaken en dus niet enkel de Brexit-kwestie in samenhang aan de orde te stellen wordt ook voor mij democratie weer een inhoudelijke en niet enkel een formele aangelegenheid. Daarom ook kan ik vandaag de rilling krijgen, als gezegd wordt 'dit is de dag van de democratie'. Geweldig de scherpe en vooral unanieme uitspraak van het Hof. Democratie is heersen door en voor het volk. En dat overigens wel door juist die samenhangen tussen de zaken aan de orde te stellen en niet een one issue-politiek voor te stellen die enkel en op een volstrekt verkeerde manier ingaat op de angsten van mensen. Geen racisme en fascisme op dit vlak dus.
De Britse wereld
Zo was er nogal wat dat mij sterk aansprak vandaag. Het bleek me maar weer eens dat ik Engeland, Schotland en de andere delen van dit Verenigd Koninkrijk en mensen die daar leven lief heb. Ik zie voor me al die mensen die ik in de loop der jaren dat ik daar graag was heb leren kennen. Ik probeer me voor te stellen wat ze mee maken. Hoe ze deze dagen beleven. Wat dit voor hun opvattingen over Brexit betekent. Maar ook dat er meer aan de orde is dan Brexit, zoals Corbyn scherp duidelijk maakte.
Ondertussen enkele dagen later: Toch doen de Britse regering en Boris Johnson voorop alsof het enkel over Brexit gaat. Ze schelden daarbij de oppositie uit en hebben nog nooit een woord verloren aan enige verontschuldiging tav. de uitspraken van het Hof over illegitimiteit van het opschorten van het parlement. Een wonderlijke tijd daar. Hoe zal dat allemaal aflopen?
Han Dijk
Over de uitslag van het Brexit-referendum indertijd heb ik een blog geschreven op 29 juni 2016. Is misschien aardig om naast deze blog te leggen.
dinsdag 21 mei 2019
Europa van de mensen.
Europa van de mensen.
Rond eind mei en begin juni 2005 zat ik samen met mijn studievrienden-groep in een huisje aan de voet van de Lemelerberg in Overijssel. Het was mooi weer. Tegen de avond kon je reeën aan de rand van het bos zien rondkijken. Tussen de studiebedrijven door liepen we graag een ommetje de 'berg' op. Zo ook op 1 juni. Nu zouden we naar Lemele lopen. De vrienden zouden me begeleiden om aldaar in de ruimte van de plaatselijke kerk te gaan stemmen in het Nationaal Referendum voor of tegen de Europese grondwet die in Maastricht in concept was aangenomen door de centrale bestuurderen van Europa. Dat ik er alles van wist kon ik niet zeggen en het interesseerde me eerlijk gezegd ook niet bijster. Wel duidelijk was dat het de bedoeling was om een groter deel van de soevereiniteit van de EU-landen over te dragen op Europa. Mijn 'paranimfen' Harry en Chris hadden hun vriendinnen gemachtigd om te gaan stemmen voor hen. Een JA-stem overigens. Maar ze waren van harte bereid om mij te begeleiden bij mijn stembusgang. De moeite van de toch wel vrij lange wandeling had ik er graag voor over. Ik had het gevoel: 'nu kan ik me eindelijk eens uitspreken over Europa'.
Dat was nog nooit fundamenteel en principieel gebeurd. Nu kon ik dat decennialange gezeur over Europa eindelijk eens met mijn NEE verbinden. Gezeur...vooral van al diegenen aan partijen en opinieleiders die verschrikkelijk onkritisch waren over van alles en nog wat aan EU-zaken en vooral niet zagen of wilden zien dat een democratie als dat waar in Europa sprake van was niet van het volk en de kwetsbare mensen en sectoren uit ging, maar van het grootkapitaal en de banken. Die bepaalden in feite via een commissie van machtige heren en een enkele dame wat er gebeurde. Zolang daar geen fundamentele kritiek op kon komen kon Europa voor mij worst wezen. Heerlijk dat ik nu eens NEE kon zeggen.
Referendum 2005
Interessant om te zien hoe de uitslag van dat Referendum eruit zag, nu we aan de vooravond van Europese verkiezingen staan en als we luisteren naar wat hier en daar zo al gezegd wordt. Wat er wederom aan kritische geluiden wordt weggeduwd in een bos waar je niet in moet willen terecht komen. Zo is het gevoelen dat overgebracht wordt.
CDA, PvdA. D'66, VVD en Groen Links pleitten voor een verder gaan met de Europese integratie. Ook het NEE-kamp was behoorlijk divers: SP, LPF, Groep Wilders en Christenunie. Verzet tegen een verlies aan soevereiniteit van de natiestaat aan een ondemocratische en bureaucratische 'Europese superstaat'. Daarnaast was de SP gekant tegen het in het verdrag opnemen van de Europese interne markt oftewel een grondwettelijke verankering van het systeem van de vrije markteconomie.
Wellicht is nog bekend dat de absolute meerderheid van de stemmers (61,5 %) NEE stemde. Interessant is nog steeds dat de achterban van de NEE-partijen vrijwel in zijn geheel NEE stemde. Maar daarnaast vooral ook: bij de PvdA 60% NEE, bij D'66 en GL 45% NEE, bij VVD en CDA 20% NEE. Zijn alle NEE-stemmers dus niet meer serieus te nemen populisten? Dan geldt dat dus ook voor alle NEE-stemmers in de partijen die officieel tot het VOOR-kamp behoorden. Overigens schijnt de NEE-meerderheid in alle denkbare kringen van de bevolking te vinden geweest te zijn. Tegen deze achtergrond kun je wellicht zeggen dat het niet willen luisteren naar EU-kritiek bij de komende EU-verkiezingen toch echt een niet luisteren naar de bevolking is. Ook al weten we natuurlijk niet, hoe men nu zou stemmen bij een dergelijk referendum.
'De mensen'
Je kunt ook zeggen 'het volk'. In zoverre dat dat woord zit in zowel 'demo-'cratie als in 'popul-'isme. Maar de term populisme is, zoals bekend vooral in verband gebracht met populistisch rechts genoemde clubs als de PVV en de FvD. Daar zit de slogan 'eigen volk eerst' ergens in de mentale gelederen verankerd. Het is echter ook zo, dat, wanneer je een kritische houding inneemt ten opzichte van het huidige Europa (essentieel hier: het 'huidige' Europa) wordt je uitgemaakt voor populist en dan hebben we het natuurlijk over de SP. Of wel heersende Europa-fiel denkenden weten eigenlijk niet goed waar deze Europa-kritische partij wel te plaatsen, want ze zijn immers tegen Europa, zo is de redenering? Graag wordt bij deze Europese verkiezingen dan het SP-propaganda-filmpje over Hans Brusselmans naar voren gehaald als aanduiding daarvoor. Het zou echter wel eens kunnen zijn dat we bij de SP nu juist wel te maken hebben met een poging om te luisteren naar het volk, zoals in het jarenlange bezuinigingen op allerlei manieren in de kou gezet wordt en zich dat ook zo voelt. Dat filmpje is een poging om deze mensen te bereiken. Nu kan je niettemin misschien wel wat kritische opmerkingen over dat filmpje maken.
Maar al weken gaat het hier al verder nergens anders meer over tav. de SP en haar kritische (niet anti-!) Europa-houding. De SP wordt in de hoek van het populisme geduwd en als met populisme dezer dagen bedoeld wordt 'rechts-'populisme wordt de SP dus in dié hoek geduwd. Een ander populisme bestaat in de ogen van Europa-onkritische partijen en opiniemakers niet. Ik denk wel eens: waarom zou de SP niet 'links-' populistisch kunnen en mogen zijn? Nee, dat bestaat niet volgens het heersende denken, want de SP probeert hooguit gebruik te maken van mensen die nu soms geen ander perspectief meer zien dan die rechtse clubs. Die zeggen immers dat ze nu juist voor hén aan de bak gaan, die zich niet gehoord voelen. Ellende is alleen wel dat die clubs het vooral zéggen, maar dóen door in de kamer sociaal te stemmen...ho maar. Daar zijn hier en daar staatjes over te vinden. Ook de Nationaal-Socialistische Partij van Hitler heette niet voor niets 'socialistisch'. Zo kon net gedaan worden alsof ze voor de gewone mensen op kwamen. Zo konden ze verlosser-achtige trekken verstrekken voor mensen die zelf geen raad meer wisten.
De SP
Vanuit mijn positie als partijloze kijk ik naar de SP als een club die als enige principieel een op versterking van de democratie gericht alternatief vormt ten opzichte van de Europa-fielen die misschien soms Europa wel wat socialer wensen, maar zich niet principieel keren tegen de ondemocratische en bureaucratische lijn die er heerst en die bovendien heel veel geld opslokt. Dat geld komt inderdaad wel weer eens van de gewone mensen die in de praktijk toch al weinig te makken hebben en al heel wat banken bijvoorbeeld overeind hebben gehouden.
In de inleiding op het verkiezingsprogramma van de SP lezen we onder anderen het volgende: 'De strijd lijkt (bij deze verkiezingen) te gaan tussen Eurofielen die alleen maar meer macht aan Brussel willen geven en nationalisten die de Europese samenwerking de rug willen toekeren en grensoverschrijdende problemen niet willen aanpakken. Deze tegengestelde visies op Europa zijn allebei even dom en een gevaar voor de vrede, veiligheid en vooruitgang waar de EU ooit voor is opgericht...wij keren onze rug niet naar de Europese samenwerking...maar willen een samenwerking waarin de belangen van mensen, dieren en ons milieu weer voorop staan.' Er worden in het programma allerlei concrete punten genoemd waar het de SP dan om gaat. Maar veel essentiëler vind ik wat ze in de inleiding zeggen. Ze doorbreken heersend denken van rechts, gedeeltelijk links aan de ene kant en het rechts-extreme denken aan de andere kant. Dat is voor mij het interessantste en dat geeft mij het idee dat er in ieder geval één partij is waar ik me in kan vinden.
Hierover schrijven voel ik ook als zinvol, omdat hier genoemde zaken moeilijk in een oneliner verwoord kunnen worden en mensen met wie ik in gesprek ben me in een kort gesprek niet altijd begrijpen. Je hoort immers voortdurend niet anders dan het denken in termen van het huidige Europa of je bent tegen Europa, omdat je dat denken niet volgt, maar toch echt niets met rechtse stemmen van doen heb. Integendeel. Niet de SP maakt extreem-rechts groot - dat wordt van tijd tot tijd gezegd - maar juist het Europafile denken doet dat. Nog erger ook door geen afstand te nemen van de neoliberale bezuinigingspolitiek die gewone mensen klein maakt. Daar ligt de basis voor anti-politieke benaderingen onder de mensen. Ofwel door extreem rechts te kiezen ofwel door helemaal niet te gaan stemmen.
Han Dijk.
Rond eind mei en begin juni 2005 zat ik samen met mijn studievrienden-groep in een huisje aan de voet van de Lemelerberg in Overijssel. Het was mooi weer. Tegen de avond kon je reeën aan de rand van het bos zien rondkijken. Tussen de studiebedrijven door liepen we graag een ommetje de 'berg' op. Zo ook op 1 juni. Nu zouden we naar Lemele lopen. De vrienden zouden me begeleiden om aldaar in de ruimte van de plaatselijke kerk te gaan stemmen in het Nationaal Referendum voor of tegen de Europese grondwet die in Maastricht in concept was aangenomen door de centrale bestuurderen van Europa. Dat ik er alles van wist kon ik niet zeggen en het interesseerde me eerlijk gezegd ook niet bijster. Wel duidelijk was dat het de bedoeling was om een groter deel van de soevereiniteit van de EU-landen over te dragen op Europa. Mijn 'paranimfen' Harry en Chris hadden hun vriendinnen gemachtigd om te gaan stemmen voor hen. Een JA-stem overigens. Maar ze waren van harte bereid om mij te begeleiden bij mijn stembusgang. De moeite van de toch wel vrij lange wandeling had ik er graag voor over. Ik had het gevoel: 'nu kan ik me eindelijk eens uitspreken over Europa'.
Dat was nog nooit fundamenteel en principieel gebeurd. Nu kon ik dat decennialange gezeur over Europa eindelijk eens met mijn NEE verbinden. Gezeur...vooral van al diegenen aan partijen en opinieleiders die verschrikkelijk onkritisch waren over van alles en nog wat aan EU-zaken en vooral niet zagen of wilden zien dat een democratie als dat waar in Europa sprake van was niet van het volk en de kwetsbare mensen en sectoren uit ging, maar van het grootkapitaal en de banken. Die bepaalden in feite via een commissie van machtige heren en een enkele dame wat er gebeurde. Zolang daar geen fundamentele kritiek op kon komen kon Europa voor mij worst wezen. Heerlijk dat ik nu eens NEE kon zeggen.
Referendum 2005
Interessant om te zien hoe de uitslag van dat Referendum eruit zag, nu we aan de vooravond van Europese verkiezingen staan en als we luisteren naar wat hier en daar zo al gezegd wordt. Wat er wederom aan kritische geluiden wordt weggeduwd in een bos waar je niet in moet willen terecht komen. Zo is het gevoelen dat overgebracht wordt.
CDA, PvdA. D'66, VVD en Groen Links pleitten voor een verder gaan met de Europese integratie. Ook het NEE-kamp was behoorlijk divers: SP, LPF, Groep Wilders en Christenunie. Verzet tegen een verlies aan soevereiniteit van de natiestaat aan een ondemocratische en bureaucratische 'Europese superstaat'. Daarnaast was de SP gekant tegen het in het verdrag opnemen van de Europese interne markt oftewel een grondwettelijke verankering van het systeem van de vrije markteconomie.
Wellicht is nog bekend dat de absolute meerderheid van de stemmers (61,5 %) NEE stemde. Interessant is nog steeds dat de achterban van de NEE-partijen vrijwel in zijn geheel NEE stemde. Maar daarnaast vooral ook: bij de PvdA 60% NEE, bij D'66 en GL 45% NEE, bij VVD en CDA 20% NEE. Zijn alle NEE-stemmers dus niet meer serieus te nemen populisten? Dan geldt dat dus ook voor alle NEE-stemmers in de partijen die officieel tot het VOOR-kamp behoorden. Overigens schijnt de NEE-meerderheid in alle denkbare kringen van de bevolking te vinden geweest te zijn. Tegen deze achtergrond kun je wellicht zeggen dat het niet willen luisteren naar EU-kritiek bij de komende EU-verkiezingen toch echt een niet luisteren naar de bevolking is. Ook al weten we natuurlijk niet, hoe men nu zou stemmen bij een dergelijk referendum.
'De mensen'
Je kunt ook zeggen 'het volk'. In zoverre dat dat woord zit in zowel 'demo-'cratie als in 'popul-'isme. Maar de term populisme is, zoals bekend vooral in verband gebracht met populistisch rechts genoemde clubs als de PVV en de FvD. Daar zit de slogan 'eigen volk eerst' ergens in de mentale gelederen verankerd. Het is echter ook zo, dat, wanneer je een kritische houding inneemt ten opzichte van het huidige Europa (essentieel hier: het 'huidige' Europa) wordt je uitgemaakt voor populist en dan hebben we het natuurlijk over de SP. Of wel heersende Europa-fiel denkenden weten eigenlijk niet goed waar deze Europa-kritische partij wel te plaatsen, want ze zijn immers tegen Europa, zo is de redenering? Graag wordt bij deze Europese verkiezingen dan het SP-propaganda-filmpje over Hans Brusselmans naar voren gehaald als aanduiding daarvoor. Het zou echter wel eens kunnen zijn dat we bij de SP nu juist wel te maken hebben met een poging om te luisteren naar het volk, zoals in het jarenlange bezuinigingen op allerlei manieren in de kou gezet wordt en zich dat ook zo voelt. Dat filmpje is een poging om deze mensen te bereiken. Nu kan je niettemin misschien wel wat kritische opmerkingen over dat filmpje maken.
Maar al weken gaat het hier al verder nergens anders meer over tav. de SP en haar kritische (niet anti-!) Europa-houding. De SP wordt in de hoek van het populisme geduwd en als met populisme dezer dagen bedoeld wordt 'rechts-'populisme wordt de SP dus in dié hoek geduwd. Een ander populisme bestaat in de ogen van Europa-onkritische partijen en opiniemakers niet. Ik denk wel eens: waarom zou de SP niet 'links-' populistisch kunnen en mogen zijn? Nee, dat bestaat niet volgens het heersende denken, want de SP probeert hooguit gebruik te maken van mensen die nu soms geen ander perspectief meer zien dan die rechtse clubs. Die zeggen immers dat ze nu juist voor hén aan de bak gaan, die zich niet gehoord voelen. Ellende is alleen wel dat die clubs het vooral zéggen, maar dóen door in de kamer sociaal te stemmen...ho maar. Daar zijn hier en daar staatjes over te vinden. Ook de Nationaal-Socialistische Partij van Hitler heette niet voor niets 'socialistisch'. Zo kon net gedaan worden alsof ze voor de gewone mensen op kwamen. Zo konden ze verlosser-achtige trekken verstrekken voor mensen die zelf geen raad meer wisten.
De SP
Vanuit mijn positie als partijloze kijk ik naar de SP als een club die als enige principieel een op versterking van de democratie gericht alternatief vormt ten opzichte van de Europa-fielen die misschien soms Europa wel wat socialer wensen, maar zich niet principieel keren tegen de ondemocratische en bureaucratische lijn die er heerst en die bovendien heel veel geld opslokt. Dat geld komt inderdaad wel weer eens van de gewone mensen die in de praktijk toch al weinig te makken hebben en al heel wat banken bijvoorbeeld overeind hebben gehouden.
In de inleiding op het verkiezingsprogramma van de SP lezen we onder anderen het volgende: 'De strijd lijkt (bij deze verkiezingen) te gaan tussen Eurofielen die alleen maar meer macht aan Brussel willen geven en nationalisten die de Europese samenwerking de rug willen toekeren en grensoverschrijdende problemen niet willen aanpakken. Deze tegengestelde visies op Europa zijn allebei even dom en een gevaar voor de vrede, veiligheid en vooruitgang waar de EU ooit voor is opgericht...wij keren onze rug niet naar de Europese samenwerking...maar willen een samenwerking waarin de belangen van mensen, dieren en ons milieu weer voorop staan.' Er worden in het programma allerlei concrete punten genoemd waar het de SP dan om gaat. Maar veel essentiëler vind ik wat ze in de inleiding zeggen. Ze doorbreken heersend denken van rechts, gedeeltelijk links aan de ene kant en het rechts-extreme denken aan de andere kant. Dat is voor mij het interessantste en dat geeft mij het idee dat er in ieder geval één partij is waar ik me in kan vinden.
Hierover schrijven voel ik ook als zinvol, omdat hier genoemde zaken moeilijk in een oneliner verwoord kunnen worden en mensen met wie ik in gesprek ben me in een kort gesprek niet altijd begrijpen. Je hoort immers voortdurend niet anders dan het denken in termen van het huidige Europa of je bent tegen Europa, omdat je dat denken niet volgt, maar toch echt niets met rechtse stemmen van doen heb. Integendeel. Niet de SP maakt extreem-rechts groot - dat wordt van tijd tot tijd gezegd - maar juist het Europafile denken doet dat. Nog erger ook door geen afstand te nemen van de neoliberale bezuinigingspolitiek die gewone mensen klein maakt. Daar ligt de basis voor anti-politieke benaderingen onder de mensen. Ofwel door extreem rechts te kiezen ofwel door helemaal niet te gaan stemmen.
Han Dijk.
Abonneren op:
Posts (Atom)